hirrin TANITIM ORTAKÖY MARDİN hirrin

HIRRİN (ORTAKÖY BELEDİYESİ)

HIRRİN ; Asurlular döneminde kurulmuş bir yer altı şehridir. Huri Metina Devleti’ne başkentlik yapmış İslam’ın Anadolu’ya yayılmasıyla Mardin’in Müslümanlar tarafından ele geçirilmesi esnasında savaşmadan İslam’ı benimsemiştir. Hamdaniler döneminde yerleşim yeri olarak imar edilerek yerleşmişlerdir. Artuklular döneminde ziraat ve tahıl ambarı olarak kullanılmıştır. Artuklular, Kızıltepe’deki Koser Camisi ile aynı tarihlerde Hırrin’de (Ortaköy’de) camii yaptırmış zamanla bakımsızlıktan ve korunamadığından yıkılmıştır. Tarihi caminin yerine taştan ve betonarme şimdiki Eski Camii 1965’te inşa edilmiştir beldede hala Hanüssebil diye bilinen ve ayakta duran han gibi 9 adet han bulunuyordu. Sekizi yıkılmış sadece Hanüssebil ayakta kalmıştır.

Birkaç kez hurma ateşi hastalığına yakalanan halk telef olmuştur. Beldenin tarihi birçok eseri olmasıyla beraber Kerpiç evleri, höyüğü, kuyuları ve hanı hala mevcuttur. Kerpiç evler yazın serin, kışın sıcak ve sağlıklı olmaktadır.

Biril Şarki diye bilinen Belediye binasının hemen yanında bulunan kuyu eskiden içine inen taş merdivenlerle inilir, içinin geniş olması ve akan suyu ile hamam olarak kullanılıyordu. Biril Şarki’nin iki tane ağzı bulunmaktadır. İçi geniş bir alanı kapladığı bilinmektedir. 500 koyunu barındıracak kapasiteye sahip söylentisi meşhurdur.

Belediyenin 2006 Nüfus sayımı sonucu 7625 toplam nüfusa sahip olduğu resmi kaynaklar tarafından ilan edilmiştir.Belde bir çok aşireti barındırmaktadır.

Bu aşiretler şunlardır; (Parantez içindekiler soyadlarıdır)

Şello Aşireti ( Bağış, Bişi, Efe, Kızılboğa, Ataç,Çimen)

Tavilati Aşireti ( Çakmak, Çete, Babat, Carti, Atlı ve Öncel)

Rahimo Oğulları Aşireti (Arslanhan, Arslan, Denli)

Hammed Halef Aşireti (Akbacı, Akbalı, Basınç)

Acacati Aşireti (Akdemir, Akar ve Akkuş)

Ebu Salih Aşireti (Çapın ve Ayhan)

Koran Aşireti (Koç, Men ve Bişi'lerin bir kısmı)

Reccubi Aşireti (Abak, Kırıcı)

Meşayih Aşireti (Öztürk ve Sezer)

Sebriket Aşireti (Katuç)

Toiiler Aşireti (Karataş)

Attolar Aşireti (Ataözcan)

Hacı İsa Aşireti (Boy)

Gedrolar Aşireti (Andinç ve Basyan)

Anterati Aşireti (Aydın ve Algur)

Çeçço Aşireti (Bayram)

Soyadlı ailelerden oluşan toplam 16 aşiret barındırmaktadır.

Hanüssebil : Taştan örülmüş üç bölümden oluşmaktadır.Kemerlerle inşa edilmiş üst tarafında aydınlık için bir delik bulunmaktadır. Höyüğün altına giden içinde bir tünel bulunmaktadır. Han’ın ikinci bir katı daha var olduğu ama 1930’da köyde inşa edilen Jandarma Karakolu için ikinci katın taşları ve alt katın dış cephe sıra kesme taşları bozulmuş çıkarılmıştır. Davud İbrahim Rahimo ve oğulları Ahmet ve Cemil (Arslanhan) tarfından höyükten ve beldenin hemen bitişiğinde geçen dereden taşlarla onarılmıştır. Hala Arslanhanlar’ın korumasındadır.Hanüssebil 16. yüzyılda Osmanlılar tarafından yapılmıştır .Tavanında vazo tipi testiler kullanılmıştır. Bunlar binanın sıcaklığı ve serinliği sağlayan bir teknik metodu olarak kullanılmıştır.

Suriye’den gelen kervanlar Hanüssebil’de konaklayıp sonra, Mardin, Diyarbakır, Bingöl, Muş ve ta İran’a kadar uzanan bir yoldan ticaret kervanlarının konak yeri idi. Belde haklı da kervanın hem korumalığını hem de bakımını üstlenmiştir.

Belde Suyu Dara’daki barajlardan altı-üstü ve yanları taştan oluşmuş kanallarla sağlanıyordu. Yer altı tünelleri hala mevcuttur.Höyükte yapılan kazılarda toprak vazolar, pipolar, su ve kahve fincanları, boncuk ve çeşit çeşit topraktan el sanatları çıkarılmıştır.Bu tarihi eserler genelde tarihi eser kaçakçılarına Mardin’deki süryani kuyumculara satılmıştır.

Belde halkıyla beraber 14 köy daha Tat Aşiretlerini oluşturmaktadır. Hırrin (Ortaköy), Kavs (Yaylı), Selah (Kumlu), Dekük (Dükük), Tibyat (Eğmirli), Talfayz, Mazraa, Bozkatre (Boztape), Tiffhiye (Elmalı), Harabdarb (Çatak), Şiğlan (Çalışlı), Birtava (Kuyulu), Telışır (Arpatepe) ve Tuveyriki (Torbalı)’dir. Bu köyler tarımla uğraşan, koyun-keçi besleyerek geçimini sağlıyordu.

Höyüklerin firavun döneminde haberleşme amacıyla oluşturulduğu ya da zaman zaman buraya yerleşen ve ev inşa edilmiş ama toplu humma-sıtma hastalığı sonucu telef olmuş, evler yıkılmış , sonra yeniden yerleşme olmuş ve böylece höyük oluşmuştur.En güçlü ihtimal budur çünkü yapılmış kazılarda hep ev temelleri ortaya çıkarılmaktadır.

Günümüzde Ortaköy Belediyesi çevre köyler ile Mardin arasında bir köprü vazifesi görmektedir. 18 yıllık Beldedir. Belediye Başkanı Süheyp BAĞIŞ üç dönem üst üste Başkanlık yapmış. 29 mart seçimlerinde Mehmet Çakmak kazanmıştır, Beldemizde Belediye binası, Sağlık Ocağı, iki adet İlköğretim Okulu, Lise, PTT Acentesi, Belediye Parkı, Kız Kur’an Kursu bulunmaktadır.

Halkın yüzde 80’i geçimlerini nakliyecilikle sağlamaktadır. Genelde Irak’a ihrac edilen malların taşımacılığı yapılıyor. Beldede 8 adet Nakliye firması ve bu firmalara kayıtlı belde halkına ait birçok komyon ve tır kayıtlıdır. Bunun dışında kalan gençler Ankara’ya çalışmaya gidiyorlar. Ankara’ inşaat işlerinde çalışarak geçimlerini sağlıyorlar. Tarım ve hayvancılıkla uğraşan az bir kesim bu yıl yaşanan kuraklık nedeniyle zor günler yaşıyorlar. Beldenin en büyük sıkıntısı susuzluktu; ama Başkanımız Süheyp Bağış'ın büyük katkılarıyla Ortaköy Beldesi Projeye Dahil olmuştur. Beyaz su Projesinin beldemize ulaşmasından sonra ortaköy 'de su sorunu ortadan kalmıştır. Bunun yanında sulu tarıma rabet giderek artmakta ve belde halkına yeni iş kapıları açmaktadır.

Mardin Ortaköy

CANIM HIRRİYN ŞİİRİ

Höyüğün Meşhur, Bugdayın, Kavunun
Doyumu Olmaz Tandır Ekmeğin, Unun
Tadı Bambaşka Olur Taze Taze Acurun
Mardin Ovasının Kalbi Canım Hırriyn

Geniş Ovada Kurulmuş Bir Belde
Yazı Serin, Kışı Sıcak Kelpiç Evlerde
Mardin, Kızıltepe, Nusaybin Üçgeninde
Mardin Ovasının Kalbi Canım Hırriyn

Giyimi, Kuşamı, Kültürü Farklı
Göçen, İlla Geri Döner, Çünkü Haklı
Çünkü Hatıralarda, Samanı Saklı
Çeker Geri Geri İnsanı Canım Hırriyn

Burası Mezopatamya, Havası Apayrı
Suyunu İçtinmi Bir Şarkıdan Gayrı
Ekinleri Güzel, Geniştir Ovası Çayırı
Mardin Ovasının Kalbi Canım Hırriyn

Meşhur, Höyüğün, Kuyuların, Mezarlar
Hanüssebilde Tarihini Yazarlar
Sevdan Beni Sana Gönülden Bağlar
Senden Ayrı Kalmak Özletir Can Hırriynim.

YAZAR: CEMİL ARSLANHAN (CEMİL HOCA)
27.04.2009